بررسی تغییرات پیچان رود آجی چای در پهنه سیلاب دشت

پیچان­ها، به­عنوان جالب­ترین الگوی جریان، پویای زیادی را به مسیر جریان رودخانه­ها می­بخشند. ایجاد خمیدگی­ها در مسیر جریان رودخانه­ها، انرژی لازم برای جابجایی بیشتر کانال فعال در پهنه­های دشت­های سیلابی را فراهم می­نمایند و با این جابجایی­ها، تغییرات ژئومورفولوژیکی عمده­ای در دشت­های سیلابی رخ می­دهد. در طول مسیر رودخانه­هایی که تأسیسات زیادی در کناره­ها و در مسیر رودخانه وجود دارد­، این جابه­جایی­ها می­تواند بسیار مشکل­آفرین باشـد. رودخانه آجی­چای به­عنوان تیپیک­ترین مئاندر، جابه­جایی­های زیادی در مسیر جریان خود انجام می­دهد (واقع در شمال­غرب ایران و در موقعیت جغرافیایی از '07­ °38، '58 °37 عرض شمالی و '­15 °46 ، '45 °47 طول شرقی). در این مقاله سعی شـده است با استفاده از داده­های حاصل از اندازه­گـیری­ها بر روی عکس­های هوایی و ماهواره­ای و به­کار­گیری روش­های تجربی، میزان جابه­جایی­ها، قابلیت حرکات جانبی در مسیر و همچنین زمان جابه­جایی­ها، محاسبه و برآورد گردد. در این بررسی­ها، به پارامترهای خودپیچان مانند شعاع خمیدگی­ها، استناد گردیده و پهنای مسیر با بهره­گیری داده­های حاصل از اندازه­گیری شعاع، از رابطه w محاسبه و به­منظور بررسی قابلیت جابه­جایی مسیر، نسب شعاع و پهنا (r/w) به­دست آمده است. زمان انجام جابه­جایی­های کانال فعال در دشت سیلابی نیز با استفاده از t∆ برآورد شده است. نتایج این بررسی­ها نشان می­دهد که در طی زمان، کانال فعال رودخانه آجی­چای در پهنه دشت سیلابی خود به­طور مکرر جابه­جا شده و در اثر این جابه­جایی­ها و در نتیجه در اثر ایجاد فرصت برای انجام فرسایش کناری ناشی از آن، دشت سیلابی فراخ­تر شده است. در بخش­هایی از مسیر آجی­چای، زمان لازم برای انجام یک جابه­جایی کامل از 1 سال تا بیش از 5 سال در بخش­های دیگر طول مسیرآجی چای متفاوت است. میزان سینوزیته در طول مسیر آجی­چای و درطی زمان تـغییر یافـته است و با هر تغییر در میزان سـینوزیته و تغییر جهت جابه­جای خمیدگی­ها، داغ آب هایی در دشت سیلابی بر جای مانده است